Äó là cuá»c chiến lá»n Äã diá» n ra trong hai tháºp niên và kết quả Äược quyết Äá»nh bằng sai lầm trong chiến lược của Nga và sá»± tà i tình trong chiến lược của Trung Quá»c.
ChÆ°a Äầy má»t tháºp niên trÆ°á»c Äây, khi các nÆ°á»c Trung à má»i Äá»c láºp táºp trung lá»±c và o dầu và khÃ, Nga vẫn có ảnh hÆ°á»ng lá»n Äá»i vá»i cÆ¡ sá» hạ tầng nÄng lượng và thá» trÆ°á»ng á» khu vá»±c nà y. Tuy nhiên, hiá»n nay, khi các khu má» má»i bắt Äầu Äi và o hoạt Äá»ng, các ÄÆ°á»ng á»ng dẫn lại hÆ°á»ng sang phÃa Äông – Trung Quá»c. Äá» nhấn mạnh Äiá»u nà y, khi Chủ tá»ch Táºp Cáºn Bình công du Trung Ã, ông Äã thảo luáºn vá» nhiá»u hợp Äá»ng nÄng lượng, cam kết Äầu tÆ° hà ng tá»· Äô và o khu vá»±c nà y. Rõ rà ng, chuyến công du nà y cho thấy Trung Quá»c là siêu cÆ°á»ng kinh tế má»i á» khu vá»±c.
Trong thá»i kỳ Xô viết, các nhà láºp pháp Trung Quá»c hầu nhÆ° ngó lÆ¡ khu vá»±c rá»ng lá»n, 4 triá»u km vuông trải dà i từ biá»n Caspian tá»i Mông Cô, gá»i khái quát là Trung Ã. Tháºm chà là khi Liên Xô sụp Äá», ngÆ°á»i Trung Quá»c vẫn tiếp tục không ÄỠý tá»i khu vá»±c nà y.
Thái Äá» ngó lÆ¡ nà y xuất phát từ viá»c Bắc Kinh có rất Ãt chuyên gia hiá»u biết vá» Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan và Uzbekistan, 5 quá»c gia Äã rá»i khá»i Liên Xô. Tuy nhiên, các nhà hoạch Äá»nh chÃnh sách Trung Quá»c biết rằng 5 quá»c gia má»i Äá»c láºp á» Trung à Äá»u là theo Äạo Há»i, tất cả Äá»u còn khá nghèo dù sá» hữu má»t tà i nguyên nÄng lượng Äáng ká» và chÃnh phủ các nÆ°á»c nà y Äá»u kiá»m soát lãnh thá» khá lá»ng lẻo.
Bắc Kinh lo sợ rằng các nÆ°á»c cá»ng hòa Trung à sẽ trá» thà nh môi trÆ°á»ng thuáºn lợi cho lá»±c lượng Há»i giáo chÃnh thá»ng phát triá»n, Äe dá»a tá»nh Tân CÆ°Æ¡ng của nÆ°á»c nà y.
Mãi tá»i nÄm 1997, thá»a thuáºn khai thác các má» dầu và khà ỠKazakhstan, nÆ°á»c cá»ng hòa lá»n nhất á» Trung Ã, của Trung Quá»c má»i Äược ký kết. Và mãi tá»i nÄm 2000, Trung Quá»c má»i bắt Äầu Äầu tÆ° và o Trung Ã. Và ká» từ Äó, Trung Quá»c Äã bù Äắp cho thá»i gian Äã mất, kim ngạch thÆ°Æ¡ng mại của Trung Quá»c Äã tÄng từ 1 tá»· USD và o nÄm 2000 lên tá»i 30 tá»· USD và o nÄm 2010.
Trung Quá»c hiá»n là Äá»i tác thÆ°Æ¡ng mại lá»n nhất của 4 trong sá» 5 nÆ°á»c trong vùng (ngoại trừ Uzbekistan). Trong chuyến công du vừa qua của ông Táºp Cáºn Bình, truyá»n thông quá»c gia Trung Quá»c cho biết, khá»i lượng giao dá»ch thÆ°Æ¡ng mại của Trung Quá»c vá»i Trung à Äã lên tá»i 46 tá»· USD và o nÄm ngoái, tÄng 100 lần ká» từ khi nÆ°á»c nà y Äá»c láºp khá»i Liên Xô cách Äây hai tháºp niên. Sá»± hiá»n diá»n ngà y cà ng tÄng của Trung Quá»c rõ rà ng và mặc dù Nga vẫn kiá»m soát phần lá»n viá»c xuất khẩu nÄng lượng á» Trung à nhÆ°ng ảnh hÆ°á»ng thÆ°Æ¡ng mại Äá»i vá»i khu vá»±c nà y Äã giảm, Nga giá» không hÆ¡n má»t Äiá»m Äến của hà ng triá»u lao Äá»ng di cÆ°.
Trong nhiá»u nÄm liá»n, Nga coi Trung à nhÆ° má»t Äặc khu, mua dầu và khà ỠÄây vá»i giá thấp hÆ¡n giá thá» trÆ°á»ng thông qua các ÄÆ°á»ng á»ng dẫn có từ thá»i Xô viết trong khi bán ra vá»i giá cao. Viá»c nà y Äã khiến Kazakhstan và Turkmenistan, cả hai nÆ°á»c có nguá»n dá»± trứ nÄng lượng dá»i dà o, rÆ¡i và o tay Trung Quá»c.
Khi Äá» cáºp tá»i vấn Äá» an ninh á» Trung Ã, vá» mặt công khai, Trung Quá»c hiá»n vẫn phục tùng Nga. Cả hai nÆ°á»c tháºn trá»ng quan sát NATO rút quân khá»i Afghanistan. Má»i lo chÃnh của Trung Quá»c xuất phát từ Äe dá»a do lá»±c lượng ly khai Uighur và những ngÆ°á»i ủng há» lá»±c lượng nà y á» Trung Ã. Tuy nhiên, trong lÄ©nh vá»±c an ninh, ảnh hÆ°á»ng của Trung Quá»c tại khu vá»±c cÅ©ng lá»n dần.
Lê NguyỠn (Theo StraitsTimes, Economist)
TQ thắng Nga á» mặt tráºn Trung Ã
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét